علل پرخاشگری کودکان دو و سه سال
پرخاشگری در کودکان چیست؟
هیجانات به حالات و رفتارهای هر فرد در شرایط مختلف گفته میشه. هر حالتی از جمله: خشم، اندوه، شادی، نگرانی، ترس و… از هیجانات محسوب میشه. کودکان به محض به دنیا اومدن دو هیجان غریزی دارند: گریه کردن و خندیدن. هیجان دیگر هم در وجود کودک وجود دارد اما کودک نمیتونه آگاهانه از اونها استفاده کنه. به مرور زمان این هیجانات توسط کودک شناخته میشه و کودک میتونه به طور آگاهانه از اونها استفاده کنه.
پرخاشگری هم مثل هر هیجان دیگه ای در کودک وجود داره اما کودکان میتوانند از 2 سالگی از اون استفاده کنند. برای داشتن برخوردی مناسب در زمان پرخاشگری کودکان، باید ابتدا علت پرخاشگری آنها را بدانیم تا بتوانیم واکنشی مناسب در زمان مناسب از خودمان نشان دهیم. پس اگر شما هم کودک دو تا سه ساله دارید، در این مقاله با ما همراه شوید.
انواع پرخاشگری کودکان چیست؟
پرخاشگری در کودکان دو نوع فیزیکی و کلامی داره. فیزیکی به گلاویز شدن با دیگران و هل دادن بچه های دیگه، کتک کاری و پرتاب کردن اشیا به سمت دیگران باشه. پرخاشگری کلامی مربوط به ناسزا گفتن و مشاجرات لفظی یا ایجاد حقارت و گناه در دیگران با کلام میشه. البته پرخاشگری های کودکان اتفاق عجیبی نیست و اونها در طی بازی کردن و گفت و گوها در طول روز ممکنه پرخاشگری داشته باشند. و این پرخاشگری حتی هر 3 یا 8 دقیقه یکبار هم رخ دهد. پس جای نگرانی وجود ندارد. البته لازمه گفته بشه که پرخاشگری آشکار بین پسران بسیار بیشتره و تا آخر عمر هم همین باقی خوهد ماند ولی دخترها معمولا به صورت هدفمند و با نفوذ به روابط دوستانه آسیب میرسانند و به طور آشکار پرخاشگری نمیکنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ی ارتباط کودک با همسالان، این مقاله از شادآموز را بخوانید.
چرا بچه ها پرخاشگر میشن؟
کودکان از رفتار پدر و مادرشون الگو برداری میکنند و در نتیجه اگر خانواده ای کلمات نامناسب بی ادبانه یا مشاجرات لفظی یا فیزیکی زیادی داشته باشند، قطعا کودک هم الگو برداری میکنه و اونها رو در ارتباطش با بقیه هم سالانش و یا در بازی هاش به کار میبره. این مورد در کودکانی که والدینشون در حال طلاق گرفتن هستن، بیشتر اتفاق میفته و این به دلیل قرار گرفتن کودک در شرایطی هست که به جز دعوا یا مشاجرات چیز دیگری از والدینش یاد نمیگیره. مقاله ی تاثیر طلاق بر کودک 2تا3 سال را بخوانید.
یکی دیگر از دلایل پرخاشگری کودکان، سبک فرزند پروری والدین هم هست. به این معنی که هر قدر والدین از تنبیه های شدید و بدنی مخصوصا روش های ظالمانه و سخت استفاده کنند، کودک هم با بی رحمی و پرخاش بیشتری با دیگران رفتار میکنه. والدین گاها از تنبیه هایی مثل کتک زدن و یا حبس کردن کودک در اتاق تاریک و ترساندن کودک از اتفاقات و چیزهای مختلف استفاده میکنند. که این تنبیه ها علاوه بر اینکه باعث ترسو شدن کودک میشه الگوی نامناسبی هم برای روابط اجتماعی اونها خواهد بود.
پرخاشگری در کودکان 2 و 3 ساله چگونه است؟
کودکان 2 ساله، معمولا از چنگ زدن و کتک زدن دیگران زیاد استفاده میکنند. البته این رفتار در حالتی رخ میده که کسی به اسباب بازی های کودک دست زده باشه یا اسباب بازی اون رو ازش گرفته باشه. در این صورت کودک اصلا به اینکه داره شما رو ناراحت میکنه یا با چنگ زدن به شما آسیب میزنه یا شما چه حسی پیدا میکنید با این کار فکر نمیکنه. و تنها چیزی که براش مهمه این هست که اسباب بازیش رو از شما پس بگیره. با پس گرفتن اسباب بازی دیگه به شما کاری نداره و با اسباب بازیش بازی میکنه.
کودکان 3 ساله میتوانند با دیگران اسباب بازیشون رو شریک شوند و دوست دارند با بقیه بازی کنند در نتیجه با خواست خودشون بعضی از اسباب بازی هاشون رو به دوستشون میدهند. اما در جریان همین بازی گفت و گوهایی شکل میگیره که در کنار تقویت و رشد زبان باعث ایجاد بعضی مشاجرات و اختلاف نظرها میشه. گفته شد که این پرخاشگری در حین بازی اصلا نگران کننده و غیر طبیعی نیست. اما باید بزرگتر ها نظارت کنند و کودکان بهتره که در کنار و در حضور بزرگتر هاشون بازی کنند.
اگر به پرخاشگری های دوران کودکی توجه نشه و محیط مناسب و بدون پرخاش از طرف دیگران و مخصوصا خانواده برای کودک فراهم نشه، کودک در دوران مدرسه با عدم پیشرفت تحصیلی، ترک تحصیل و بزهکاری مواجه میشه.
تأثیر همسالان بر پرخاشگری کودک
کودکان در کنار هم سالان که قرار میگیرند بهتر میتوانند خودشون رو کنترل کنند و یاد میگیرند که آرامش خودشون و خونسردیشون رو حفظ کنند. مخصوصا پسر بچه ها چون دوست ندارن احساسات منفی یا زود گریه افتادنشون رو کسی ببینه و مسخره شون کنه سعی میکنند خودشون رو کنترل کنند. همین اتفاق درباره پرخاشگری هم میفته. کودک از طرف دیگران به عنوان پرخاشگر شناخته میشه و دیگه کسی دوست نداره با او بازی کنه و کودک در سنی که هیچ علاقه ای به تنها موندن نداره و دوست داره با دیگران بازی کنه، تنها میمونه. در نتیجه سعی میکنه خودش رو کنترل کنه و پرخاشگری از خودش نشون نده.
تأثیر محیط بر پرخاشگری کودک
گفتیم که مهمترین دلیل پرخاشگر شدن کودک محیطی هست که خانواده اون رو برای کودک فراهم میکنه. اگر محیط خانه و خانواده، محیطی آرام و سرشار از محبتی باشه که کودک به طور سالم و عادی رشد کنه، پرخاشگری به صورت اعتراض به مسائل شکل میگیره و این یک امر بسیار طبیعی هست. اما اگر محیط نامناسب باشه و والدین در کنار کودک به دعوا بپردازند، کودک هم الگو میگیره و آن رفتار رو در رفتار خودش نشان میده. برای همین توصیه میشه که خانواده ها در حضور کودک دعوا نکنند.
راهکارهایی برای مقابله با پرخاشگری کودک
- سریعا به کاری که کودکتون کرده واکنش نشون بدید. البته این واکنش نباید تهدیدآمیز یا با زور و کتک و تنبیه بدنی همراه باشه. بلکه واکنش درست این هست که با گفتن کلماتی مثل بسه، کافیه او رو از انجام کار بازدارید و سپس برای مدت کوتاهی مثلا چند ثانیه او رو از انجام اون کار منع کنید و وضعیت ذهنی او رو تغییر بدید. مثلا برای خوردن چیزی یا انجام کاری او رو صدا کنید. هر چند بار در روز که کودکتون مرتکب پرخاشگری شد این مراحل را انجام بدید.
- او رو از تفریحاتش محروم کنید. این کار رو برای چند ساعت یا حتی یک روز انجام بدید تا متوجه بشه که اگر گاز بگیرد یا کسی را کتک بزند تفریح مورد علاقه خودش رو از دست خواهد داد.
- یکی دیگر از راهکارها اینه که حواستون رو به کارهایی که میکنه جمع کنید ولی نه به صورتی که شما هر لحظه و هرجا بالای سرش باشید! اما بر بازی هاش با دیگران دورادور نظارت کنید و زمانی که کودکتون به پرخاشگری و آسیب به دیگران پرداخت، او رو از بازی بیرون ببرید و برای او توضیح بدید که اگر به دیگران آسیب بزنه حق بازی کردن نداره و زمانی که مطمئن شدید متوجه حرف شما شده او رو به بازی ببرید. در غیر اینصورت فقط میتونه بازی رو نگاه کنه. برای این کار نیازی نیست سر او داد بزنید یا با دعوا و خشونت و تنبیه بدنی به او چیزی رو بفهمونید و به او بگویید که دیگر دوستش ندارید یا او بچه بدی است و… اما با جدیت و قاطعیت با او برخورد کنید. خشونت کلامی در تهدید و زورگویی کمتر از خشونت فیزیکی و کتک زدن نیست. با حفظ خونسردی خودتون و منطقی صحبت کردن و توضیح دادن به او یاد میدید که کنترل اعصابش نقش مهمی در مدیریت خودش داره.
- راه بعدی درباره نوع تذکر و تکرار اون هست. برای اینکه کودکتون بتونه تشخیص بده که کار بد او چه نتیجه ای داره، هر بار از یک نوع تذکر یا تنبیه یا محرومیت استفاده کنید. به طور مثال اگر برای بازداری او از پرخاشگری او رو به بیرون از بازی میبرید و یا از تفریحی محرومش میکنید، همیشه این کار رو بکنید. تا با تکرار این کار متوجه بشه که پیامد کارش چه خواهد بود. این محرومیت یا تذکر رو جلوی دیگران هم انجام بدید و سبک خودتون رو تغییر ندهید حتی اگر دیگران از او طرفداری کردند به دیگران تذکر بدهید که در این شرایط این کار لازمه.
- از او بپرسید که دلیل عصبانیت و خشونت او چیست؟! اگر کودکتون پرخاشگری زیادی داره میتونید از او بپرسید که چه چیزی عصبانیش میکنه و چرا از دوستش ناراحته یا چرا موقع ناراحتی مثلا دیگران رو گاز میگیره. در مقاله ی گاز گرفتن کودک این موضوع را به طور کامل شرح دادیم. سعی کنید به او راه های درست ابراز خشم رو یاد بدید مثل مشت زدن به بالش یا کمک گرفتن از بزرگترها یا دور شدن از موقعیت. این راهکارها در آینده هم به کارش خواهد اومد. در این مسیر کودکتون رو درک کنید و برای کم کردن پرخشگری او در کنارش باشید.
مقالات مرتبط که می توانید بخوانید:
چرا کودک 5تا6 سال پرخاشگری می کند؟
راهکارهای درمان پرخاشگری کودک سه ساله
مهد کودک ها هم میتوانند هم در فراهم کردن محیط امن هم در فراهم کردن شرایط حضور همسالان کمک کنند. مربی های مهدکودک ها آموزش دیده اند تا بتوانند در صورت وجود نزاع بین کودکان اونها و به آرامش دعوت کنند. مرکز پیش دبستانی شادآموز میتونه به شما در این مورد کمک کنه.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع: رایس، ف.فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان
نظر بدهید
آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. موارد مورد نیاز علامت گذاری شده اند. *